Dr. Hüseyin Kâmi BÜYÜKÖZER
Helal, gıda ve finansa güçlü bir bağlantısı olmak üzere yaşamın çeşitli yönlerine uzanır. Geleneksel olarak yeme içme uygulamaları ve dini ahlaki davranışlarla ilişkilendirilirken, Helal kavramı artık sınırları aşarak küresel pazarlarda ve endüstrilerde ivme kazanmıştır. Günümüzde Helal sertifikasyonu, etik, sağlık ve kalite standartlarını karşılayan ürün ve hizmetleri teşvik ederek İslami ilkelere uyumu garanti eder. Helal endüstrisinin hızlı büyümesi, yalnızca Müslüman tüketicilere değil aynı zamanda sağlıklı ve temiz ürünler arayanlara da hitap ederek artan küresel önemini yansıtır.
TARİHSEL İLİŞKİ
Arapçada “izin verilen” anlamına gelen Helal, İslam hukukundan kaynaklanmaktadır. Müslümanlar için yasal uygulamalara ilişkin talimatlar sağlar. Kuran ve Hadis’e dayanan bu talimatlar, 1.400 yıllık uzun bir süre içinde oluşturulmuştur ve diyet yasalarını, etik finansı ve yaşam tarzı seçimlerini kapsar. Geleneksel olarak Helal uygulamaları, belirli ritüellere göre kesilen hayvanlardan elde edilen etin tüketimini vurgulayan diyet yasalarına odaklanmıştır. Bu sürece Zabiha denir. Hayvanlara merhametle davranılmasını sağlar ve kesim sırasında ALLAH(cc)’nün adını anmayı içerir. Helal prensipler ayrıca hijyen, ahlaki iş uygulamaları ve genel olarak İslami ahlak değerlerine bağlılığı da kapsar. Tarihsel olarak, bu uygulamalara sıkı sıkıya bağlı Müslüman topluluklar içinde kalınarak, kültürel ve dini bütünlük korunmuştur.
İslami Finans Piyasası Büyümesi
İslami finans sektörü son on yılda önemli ölçüde büyüdü. Bir iş pazarından, küresel finans sisteminin, ana akım bir parçası haline geldi. Son İslami Finans Gelişim Raporu 2023’e göre, sektörün toplam varlıkları 2013’teki yaklaşık 2 trilyon dolardan 2023’de tahmini 4,8 trilyon dolara ulaştı. Bu, son on yılda yaklaşık %10-12’lik bir yıllık büyüme oranını temsil ediyor. Sektörün büyümesi bekleniyor ve tahminler varlıkların 2027’ye kadar 6,7 trilyon dolara ulaşabileceğini gösteriyor. Bu büyüme, Müslüman çoğunluklu ülkelerde artan benimseme ve etik yatırım seçenekleri arayan Müslüman olmayan ülkelerden gelen ilgiyle tahmin edilebiliyor. Sektör, 2008 mali krizi ve COVID-19 salgını gibi ekonomik gerilemeler sırasında dayanıklılık gösterdi.
Helal Yaşam Tarzında: Moda ve Giyim
2022 de yayınlan bir Rapor’a göre: Tesettür Modası – Küresel İslam Ekonomisi Geçidi, Müslümanların 2021’de moda ve giyime yaptığı küresel harcama %5,7 artarak 295 milyar dolara çıktı. 2022’de 313 milyar dolara daha da çıkması bekleniyor ve dört yıl içinde %6,1’lik tahmini bileşik yıllık büyüme oranıyla 2025’e kadar 375 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Müslüman tüketicilerin giyim ve ayakkabıya harcadığı en büyük üç pazar İran, Türkiye ve Pakistan’dır ve bunları Suudi Arabistan yakından takip etmektedir. Helal moda ve tesettür giyimin yükselişi, yer yer İslami adaba mugayir sapmalar gösterse de,İslami tesettür ilkelerine uyan giyim için büyüyen bir pazarla işaretlenmiştir. Buna, kadınlar için başörtüsü, abaye ve uzun elbiseler gibi çeşitli şık ancak tesettür seçenekleri dahildir. Büyük moda markaları ve özel Helal moda serileri, hem Müslüman çoğunluklu hem de Müslüman olmayan ülkelerde önemli bir eğilimi yansıtarak talebi karşılamak için genişliyor.
Seyahat ve Turizm
Küresel Helal turizm pazarı, Müslüman gezginlerin ihtiyaçlarını karşılayan seyahat deneyimlerine yönelik artan taleple birlikte popülerlikte önemli bir artış gördü. Pazarın 2030 yılına kadar 341,4 milyar ABD dolarına ulaşması ve 2022’den 2030’a kadar yaklaşık %5’lik sabit bir büyüme oranına sahip olması bekleniyor. Helal dostu seyahat seçenekleri giderek daha fazla mevcut hale geliyor ve oteller ve destinasyonlar Müslüman gezginlere yönelik hizmetler sunuyor. Bunlara Helal yiyecek seçenekleri, ibadethaneler ve cinsiyete göre ayrılmış olanaklar dahildir. Popüler Helal turizm destinasyonları arasında, bu büyüyen gezgin kesimini çekmek için hizmetlerini geliştiren Malezya, Türkiye ve BAE yer almaktadır.
Sağlık ve İlaçlar
Helal sağlık ve ilaç pazarı 2022’de 445,9 milyon dolardı. 2031’e kadar 1307 milyon dolara çıkması bekleniyor. 2022’den 2031’e kadar yıllık %12,7 büyüme oranı gösteriyor. Müslümanlar tıbbi ihtiyaçlarının İslami yasalara uygun şekilde karşılandığından emin olmak istedikçe, Helal sertifikalı ilaçların ve sağlık ürünlerinin önemi artıyor. Bu sektör, alkol ve bazı hayvansal türevler gibi yasaklı içeriklerden arındırılmış ilaçlar, kozmetikler ve kişisel bakım ürünlerini içerir. Pazar, büyüyen Müslüman nüfusu, çevresel ve sağlık riskleri konusunda artan farkındalık, etik ve dini uyum talebi ve İslam ülkelerindeki iyileşen ekonomik koşullar tarafından yönlendirilerek hızla büyüyor.
