GİMDES Başkanı Dr.Hüseyin Kâmi BÜYÜKÖZER’in kurban kesiminde Helal veTayyib şartlara uyulması gereken esaslarla ilgili basın açıklaması. Kurban, Yüce Rabbimizin rahmetine yaklaşmak için, ibadet niyeti ile belirli bir vakitte hususi bir hayvanı kesmeye denir. Hicretin ikinci yılında emredilmiştir. Kurban kesmek, Hak yolunda fedakârlığın bir nişanıdır. Yüce Rabbimizin verdiği nimetlere karşı yapılan bir şükürdür. Bunun sonucu da sevaba ulaşmak ve birtakım belalardan korunmaktır.
Kurban Bayramında ibadet niyeti ile kurban kesmek, Müslüman ve zengin olmak gibi bir takım şartları kendinde bulunduran herkese vaciptir.
Kurban, gerek fert gerekse toplum açısından çeşitli yararlar taşıyan malî bir ibadettir. Kurban toplumda kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu canlandırır. Kesilen kurbanın etinden imkânı olmayan muhtaç kimselere verilmesi durumunda hem onların gönlü alınmış olur hem de Rabbimiz (Celle Celâlühü)’nün hoşnutluğu kazanılır.
Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kurban kesmeyi hiçbir zaman terk etmemiştir. Kur’an-ı Kerim’de Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e hitaben “Rabbin için namaz kıl, kurban kes”( Kevser Suresi, Ayet 2.) emri bütün Ümmeti Muhammedi kapsamaktadır. Ayrıca Efendimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) birçok hadisi şerifinde, imkanı olanların kurban kesmesini emretmiş ve; “Kim imkânı olduğu halde kurban kesmezse bizim mescidimize yaklaşmasın.” (İbni Mace, Edahi,2) buyurarak kurbanın önemini vurgulamıştır.
Kurban Kesmek Kimlere Vaciptir?
Aşağıdaki şartları taşıyan kimselerin kurban kesmesi vaciptir.
- Müslüman olmak.
- Akıllı olmak.
- Buluğ çağına girmiş olmak.
- Hür olmak.
- Mukim olmak.
- Zengin olmak. (Nisap miktarı mala sahip olmak. Kurban nisabında, tıpkı fıtır sadakasında olduğu gibi paranın üzerinden bir sene geçmesi şart değildir.)
Kurban Edilecek Hayvanın Cinsi
Hayvanlardan sadece koyun, keçi, sığır, manda ve deve kurban edilir. Tavuk, horoz, ördek, kaz gibi ehli hayvanlar ile eti yenen yabani hayvanlardan kurban olmaz. Kurbanlık hayvanlardan koyun ve keçi bir yaşını doldurmuş olmalıdır. Ancak koyunlar yedi sekiz aylık olduğu halde bir yaşını doldurmuş gibi gösterişli olursa kurban edilebilir. Sığır ve manda cinsinden hayvanlar iki yaşını, deve ise beş yaşını tamamladıktan sonra kurban olarak kesilebilirler. Koyun ve keçi sadece bir kişi için kurban edilir. Deve, sığır ve manda ise bir kişiden yedi kişiye kadar ortaklaşa kurban olarak kesilebilir.
Kurban Kesen Ortaklar
Kurban kesecek olan ortakların her birinin Müslüman olması ve kestikleri kurbanı Allah rızası için ibadet niyeti ile kesmeleri gerekir. Bundan dolayı ortaklardan birinin Müslüman olmaması veya Allah rızası için değil de et için veya başka bir niyetle kurban kesmesi durumunda hiçbirinin kurbanı geçerli olmaz. Ortaklar kurban etinden hisselerini ayıracakları zaman tartarak ayırmaları gerekir. Göz kararı ayıramazlar.
Kurbanın Kusurlu Olup Olmaması Durumu
Kesilecek hayvanın kurban olmaya engel bir kusurunun bulunmaması gerekir.
Bir hayvanın kurban edilmesine zarar vermeyen kusurlar;
- Şaşı, topal, uyuz ve deli olması,
- Doğuştan boynuzsuz veya boynuzunun azının kırık olması,
- Kulaklarının delinmiş veya enine yarılmış olması,
- Kulaklarının uçlarından kesilmiş olması,
- Dişlerinin azının düşmüş olması,
- Cinsel organının bulunmaması veya burulup kısırlaştırılmış olması.
Bu hayvanlar kurban edilebilirler.
Bir hayvanın kurban edilmesine zarar veren kusurlar;
- Kötürüm derecesinde hasta, zayıf ve düşkün olması,
- İki gözünün veya bir gözünün kör olması,
- Dişlerinin tamamının veya çoğunun düşmüş olması,
- Boynuzlarının birinin veya ikisinin kökünden kırılmış olması,
- Kulağının veya kuyruğunun yarıdan fazlası kesilmiş olması,
- Kulağının veya kuyruğunun yaratılışında bulunmaması,
- Memelerinin başlarının kopmuş olması.
Bu hayvanlar kurban edilemezler.
Kurbanın Kesilme Vakti
Kurbanın sahih olabilmesi için belirlenmiş vakit içinde kesilmesi gerekir. Kurbanın kesilme vakti, kurban bayramının ilk üç günü yani zilhicce ayının 10, 11 ve 12. günleridir. Üçüncü günü güneş batıncaya kadar kesilebilir. Fakat birinci günü kesmek daha faziletlidir. Kurbanı geceleyin kesmek tenzihen mekruhtur. Şafii mezhebine göre ise kurban bayramın dördüncü günü de kesilebilir.
Kurbanın Kesilme Şekli
Kurban edilecek hayvana acı çektirilmemeli ve eziyet verilmemelidir. Hayvanlar ehil kişiler tarafından kesilmeli ve kesim işlemi süratli bir şekilde yerine getirilmelidir. Ayrıca kesim esnasında hayvanların, birbirlerinin kesimini görecek şekilde yan yana bulundurulmamalarına özen gösterilmelidir. Kurban kesim yerine incitilmeden götürülür. Hayvan kıbleye gelecek şekilde sol tarafı üzerine yatırılır. Hayvan yatırılırken şu âyet-i celilelerin okunması uygun görülmüştür:
“Ben, hakka yönelen birisi olarak yüzümü, gökleri ve yeri yaratana döndürdüm. Ben, Allah’a ortak koşanlardan değilim.” (En’âm Suresi, Ayet-79)
“Şüphesiz benim namazım, ibadetim (kurbanım), hayatım ve ölümüm hepsi âlemlerin rabbi olan Allah içindir. O’nun ortağı yoktur.” ( En‘âm Suresi, Ayet-162/163)
Sonra, “Allahım! Dostun İbrâhim’den ve habibin Muhammed’den kabul buyurduğun gibi benden de bu kurbanı kabul buyur” şeklinde veya buna benzer dua edilir ve tekbir getirilir. Daha sonra kurbanı kesen kimse hayvana eziyet vermemeye dikkat eder ve “Bismillâhi Allahü Ekber” diyerek kurbanı keser. Kesim işlemi; boğazın iki tarafındaki şah damarları ile yemek ve nefes borusu kesilerek yapılır ve hayvanın kanının iyice akması için bir süre beklenir.
Kurbanı, elinden geliyorsa sahibinin kesmesi menduptur, değilse uygun gördüğü bir müslümana vekâlet verip kestirebilir. Kurban sahibinin kesim esnasında orada hazır bulunması müstehaptır. Kurbanı vekilin kesmesi halinde kurban sahibi de besmeleye iştirak eder. Kurbanı kesen kimse besmeleyi unutarak terk etse kurbanın eti yenilir. Ancak kasten terk ederse, o hayvanın eti yenilmez.
Kurbanın Eti ve Derisi Hakkında Yapılacak İşlem
Kesilen kurbanın etinden, sahibi ister zengin olsun ister fakir olsun kendisi yiyebileceği gibi fakir olmayanlara da yedirip dağıtabilir. Bununla beraber kurban etinin üç parçaya bölünüp bir parçasının kurban sahibi ve bakmakla yükümlü olduğu kimseler tarafından tüketilmesi, ikinci parçanın zengin bile olsalar komşu, akraba ve tanıdıklara hediye edilmesi, üçüncü parçanın ise kurban kesmeyen fakir kimselere dağıtılması müstehaptır. Ancak kişinin bakmakla yükümlü olduğu kimselerin kalabalık olması veya ihtiyaçlarının bulunması halinde, kurban etinin kimseye dağıtılmadan evde tüketilmesi menduptur. Kurbanın derisi sadaka olarak verilir veya ondan seccade ve sofra gibi evde kullanılacak eşya yapılır veya kullanılmak üzere birine hediye de edilebilir. Kurban edilecek hayvanı kesilmeden önce kırkmak mekruhtur. Yünleri kırkılacak olursa, sadaka olarak verilmelidir. Fakat hayvan kesildikten sonra yünleri kırkılabilir ve kullanılabilir. Kurbanlık hayvanın sütünden yararlanmak, etini veya derisini satmak mekruhtur. Şayet satılacak olursa parasının sadaka olarak verilmesi gerekir.
