Sanayileşmenin yoğun olduğu bir dönemde, katma değeri yüksek mallarını artırmak için üreticileri tarafından talep edilen birçok gıda veya ilaç maddelerine yeni katkı maddeleri eklendi. Öte yandan Tüketiciler satın aldıkları ürünlerin içine konan bu maddeler hakkında daha fazla bilgi edinmek için sorgulamaya başladılar. Burada daha önce son zamanlarda çok sorgulanan MSG, GELATINE, SODİUMNITRITE, BHT, BHA, ASPARTAME, adeta Pandoranın kutusundaki gizemli, gizli eşyalar gibi çoğunluğun bilmediği ve hergün yediği içtiği ve çeşitli ürünlerinde tükettiği katkı maddelerini gündeme getirdik. Bugün daha önce de bir makalemde bahsettiğim, öneminden ve hala gizeminden dolayı önemli olan bir katkı maddesini tekrar gündeme getiriyorum: L-Sistein…… L-Sistein nedir ve Helal durumu hakkında ne söylenebilir? Helal ve Tayyib şartları nasıl sağlanabilir?
“Molekül Formulü, C3H7NO2S olan beyaz Kristal ve toz görünümlü bir maddedir. Yüksek protein içeren gıdalarda bulunur. Hayvansal ve bitki kökenli gıdalarda olabilır. Bir amino asit gurubundan oluşur.
Helal ilk anıldığında, çoğu insan tabii ki en çok gıda ürünlerini düşünür. Halbuki Helal, sadece gıda ile ilgili değildir. Helal gıda ürünleri gibi, aynı zamanda Helal ilaç ve helal kişisel bakım ürünleri gibi diğer uygulamaların da olduğunu düşünmeliyiz. Bir ürünü oluşturan önemli malzemeler ham maddeler ve katkı maddeleridir. Şimdi tüketiciler, artık maddelerin daha çok farkında, gıda ya da herhangi bir başka ürün içinde bulunan bu maddeleri eskisinden daha fazla incelemek ihtiyacını duymaktadır.
Katkı maddelerinden, jelatin ve MSG ile ilgili konular, özellikle bu maddeleri içeren ürünlerin Helal durumu için tüketicilerin yaptığı sorgulama sonucunda bu maddelerin kökenlerini sorgulamaya başladılar ve Müslüman tüketiciler arasında, belli bir farkındalık seviyesine gelindi.
Bu tür katkı maddelerinden biri de L-sisteindir. Bunun üzerinde yapılan sorgulamalar sonucunda L-Sisteinin insan saçından, domuz kılından ve kanatlıların tüylerinden üretildiği öğrenildi. Bunun Şeriat tarafından bize izin verilip verilmediği ile ilgili bir sonuca gelmeden önce, eldeki konunun farklı yönlerini analiz etmeliyiz.
L-SİSTEİN NEDİR?
Sistein, yirmi kadar doğal amino asitten oluşmuş içinde bir kükürt ihtiva eden, bir amino asit gurubudur. Bir tiyol (sülfıdril) grubu içerir. Tiyol grupları oksitlenme ya da indirgeme reaksiyonlarına da girebilir. Oksitlendiğinde, sistein, bir disülfid bağı ile birleştirilmiş iki sistein tortusundan oluşan sistini oluşturabilirler. Bu geri dönüşümlü reaksiyonla disulfit bağının indirgeme reaksiyonu iki sistein molekülünü yeniden yapılandırır. Sisteinin disülfit bağları pekçok protein yapısının tanımlanması için önemlidir.
L-Sistein’in Bugünki Kullanımı
Sistein şu anda gıda, ilaç ve kişisel bakım sanayiindeki uygulamalar için kullanılmaktadır. Gıda sanayilerinde, büyük uygulamalardan biri vejetaryen gıdalarda et lezzeti vermek için. L-Sistein, aynı zamanda, bir hamur geliştirici – un işlem maddesi, özellikle fırınlarda bir işlem yardımcısı olarak kullanılır. Hamuru yumuşatmak ve böylece daha esnek ve genişletilebilir hamur geliştirmeye, işleme süresini azaltmaya yardımcı olur. Ancak, L-Sistein nadiren gıda ambalaj etiketleri üzerinde bir madde olarak görünür.
Gıda paketleme etiketinde belirtildiğinde, L-Sistein kodu E910, E920 ve E921 olarak belirtilir. E numaralar gıda katkı kodları ve genellikle Avrupa Birliği (AB)’deki gıda etiketleri üzerinde bulunur. Numaralandırma düzeni Kodeks Alimentarius Komitesi tarafından belirlenen Uluslararası Numaralandırma Sistemidir.
Kişisel bakım alanında, sistein ağırlıklı olarak Asya ülkeleri salonlarında uygulamaları olan permada kullanılır. Sistein ultraviyole ışınların etkilerine karşı güneşten cildi korur, antioksidan özelliklere sahiptir ve diğer uygulamalarla, cilt bakımı ürün yelpazesini içermektedir. Bu nedenle, sistein, deri üzerinde anti-yaşlanma etkiye sahiptir ve aynı zamanda kollajen üretimi için önemli olduğu gibi, cildin esnekliğini korur.
Ek olarak, L-Sistein ayrıca sağlıklı cilt, saç ve tırnak dokusunu ve esnekliğini desteklemek için kullanılır. Ilaç endüstrisi içinde, ek olarak L-Sistein, premature bebeklerde, yaşlılarda, ve emilim sendromundan mustarip bazı metabolik hastalığı olan insanlar için gerekli olabilir.
Sisteinin bir diğer önemli fonksiyonu, bir mukolitik ajan olarak, mukus disülfit bağlarını parçalar ve böylece, bunu sivilaştirarak, öksürükle daha kolay çıkarmayı sağlar. Sistein tabanlı mukolitik ajan anormal, yapışkan olan hastalar için adjuvan tedavi olarak kullanılır, ya da kronik ve akut bronkopulmoner hastalıklar, kistik fibrozis akciğer komplikasyonları ve trakeostomi bakımı gibi durumlarda mukoza salgılarını yoğunlaştırır.
Antioksidan özellikleri ile, sistein zararlı toksinlerden vücudu detoksifiye ederek, böylece alkol, uyuşturucu, sigara veya puro sigaradan gelen hasardan beyin, karaciğer ve akciğerleri korumada yararlıdır. Bilhassa akciğer hasatalığında balgam söktürücü özelliği ön plana çıkmaktadır
L-Sistainin Kökeni
Besin kaynaklarımızdan L-Sistein içerenlere bakalım. Vücudumuzun normal fizyolojik koşullar altında sistein sentezini edebileceği belirtilmiştir. L-Sisteinli besin kaynaklarına bakalım kümes hayvanları, buğday, brokoli, yumurta, kuşkonmaz, yanı sıra sarımsak, soğan, keçi boynuzu ve kırmızı biber gibi birçok yüksek proteinli gıdalar bulunmaktadır. Bu nedenle, bu yüksek proteinli gıdaların günlük tüketimi vücudumuz için yeterli miktarda sistaini sağlayacaktır. Şehirlerdeki dengesiz yaşam ve dengesiz beslenme sonucunda bu maddeleri doğal yolla temin edemez hale gelince takviye ilaç isimli maddeler günlük hayatımıza girmekte ve kökenini takip edemiyeceğimiz katkı maddeleri olarak karşımıza çıkmaktadır
L-Sistein’in Kitle üretimi
Sistein ilk1899’da hayvan boynuzundan izole edildi, sonra diğer kaynaklar keşfedildi. (bir protein yapı taşı) olan keratince zengin, tavuk veya ördek tüyü, domuz kılları, hayvan toynakları veya pençeleri ve insan saçı.gibi. İnsan saçı alfa keratin açısından zengin olması, kolayca kullanılabilir ve ucuz kaynak olması sebebi ile halen en çok kullanılan hammaddedir.
L-Sistein Helal durumu
Sistein hakkında, yoğun olarak verilen bilgi hiç şüphesiz Helal statüsündedir. Sorunun esas kaynağı sisteinin üretildiği hammaddedir. İslami örgütler ve Helal sertifikasyon kurumları Şeriata göre“İslam, insan vücudunun herhangi bir kısmının gıda olarak kullanılmasına izin vermediğinden, insan saçından yapılmış sistainin Helal olmayan olarak sınıflandırmak gerektiğini belirtiyorlar.
Sisteinin diğer ham madde kökenlerinden olan tavuk veya ördek olması halinde de, bu hayvanların mutlaka Helal kesilmiş olması gerektiği belirtilmektedir. Mariam Abdul Latiff İslam Kalkınma Malaysia (JAKIM) tarafından sağlanan bir Helal klavuzu dökümanında Sistein; “Eğer L-Sisteinin kaynağı Helal ve Tayyib şartlarına sahip ise, Helal olacağını ifade etmektedir.”
Çin insan saçından ve domuz kılından hidroliz yoluyla sistein üreten en büyük üreticidir. Japonya ve Almanya sistein için diğer iki büyük üretici ülkedir, diğer taraftan bu ülkeler aynı zamanda, insan ve hayvan kökenli olmayan hammadde kullanan ülkelerdir. Belirtilmesi gereken önemli bir nokta ki, sistein üretimi için alternatif kaynaklar vardır. Bir alman şirketi, örneğin bir mikrobiyal fermantasyon ile sadece bitkisel kaynaklı hammaddelerden sistein üretmektedir. Aynı şekilde Japonya ve Endonezya işbirliğinde kimyasal bitki kökenli sistain üretildiği bildirilmektedir.
Bu nedenle, tavuk ve ördek tüyünden üretilecek sisteinin de, Şeriata uygun olarak kesilen tavuk ve ördeklerden elde edilmesi halinde Helal olarak kabul edilebilir. Helal sığır jelatinin örneğinde de bu kural geçerlidir.
L-sistein hakkında söylenecek tüm konulardan bahsettikten sonra, onu kullanmak ya da sistein içeren ürünleri tüketmek veya tüketmemek için karar vermek tüketiciye düşüyor. Sonuçta Tüketicilerin Helal ürünler için artan talep ve tercihleri üzerine, üreticilerin ürünlerinde katkı maddeleri ile ilgili etiket ambalaj şeffaflık gibi Helali belirtecek ve talep artıracak konularda, daha fazla farkındalık meydana getirmelidir. Üreticilerin bu talebi gerçekleştirmek için alabildiğine samimi olması araştırıcı olan ve gün geçtikçe hem kemiyet ve hem keyfiyet bakımından güçlenen tüketiciler üzerinde güvenirliliğini artırmayı sağlayacaktır.
Kaynakça:
en.wikipedia.org/wiki/Cysteine
gidaraporu.com
food-info.net
laleva.cc
shredzone.de
foodfigures.comissuu.com
vrg.org
inrfood.com
chemicalbook.com
issuu.com
